CHƯƠNG TRÌNH AUSTRALIA HỖ TRỢ CẢI CÁCH KINH TẾ VIỆT NAM (Aus4Reform)
Các giải pháp nhằm đảm bảo quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của DNNN theo cơ chế thị trường
Các giải pháp nhằm đảm bảo quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của DNNN theo cơ chế thị trường
Để hoàn thiện Đề án “Áp dụng quản trị hiện đại đối với các doanh nghiệp Nhà nước, minh bạch hóa hoạt động đầu tư kinh doanh của chủ sở hữu Nhà nước”, với sự hỗ trợ của chương trình Australia hỗ trợ cải cách kinh tế Việt Nam, sáng 29/1, tại Hà Nội, Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) tổ chức hội thảo “Quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của doanh nghiệp Nhà nước theo nguyên tắc thị trường”.
Theo ông Phạm Đức Trung, Trưởng ban Ban Nghiên cứu cải cách và phát triển doanh nghiệp, CIEM, hệ thống pháp luật Việt Nam đã nêu rất rõ, mọi doanh nghiệp kể cả DNNN đều có quyền tự chủ về xác định ngành nghề, địa bàn, hình thức, tự chủ huy động vốn, ký kết hợp đồng, tuyển dụng lao đồng, chiếm hữu, sử dụng, quản lý tài sản.
Tuy vậy, trên thực tế, cơ quan Nhà nước còn quyết định nhiều vấn đề thuộc lĩnh vực kinh doanh của doanh nghiệp như quyết định quỹ tiền lương, phê duyệt bổ nhiệm hãy miễn nhiệm Tổng Giám đốc, Giám đốc, chuyển nhượng vốn đầu tư tại doanh nghiệp,….
Ông Phạm Đức Trung, Trưởng ban Ban Nghiên cứu cải cách và phát triển doanh nghiệp, CIEM phát biểu |
Theo ông Trung, để đảm bảo quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của doanh nghiệp Nhà nước, chính sách sở hữu nhà nước phải có tính ổn định lâu dài theo thời gian. Hệ thống các chỉ tiêu theo dõi, giám sát, đánh giá đối với từng doanh nghiệp Nhà nước và bộ máy quản lý doanh nghiệp Nhà nước cần được xây dựng, ban hành và công bố công khai. Bộ máy quản lý, hội đồng quản trị và cơ quan tương đương trong bộ máy quản lý doanh nghiệp Nhà nước phải có cơ cấu hợp lý, có năng lực để thực hiện tốt trách nhiệm của họ.
Khi so sánh với thông lệ quốc tế phổ biến, ở Việt Nam vẫn có những hạn chế và khoảng cách lớn trong tạo lập các điều kiện để đảm bảo quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của DNNN theo nguyên tắc thị trường.
“Đáng lưu ý là rất khó áp dụng cơ chế thị trường để đào thải DNNN thua lỗ, yếu kém; nhiều DNNN thuộc diện bị giải thể, phá sản nhưng vẫn được hỗ trợ dưới nhiều hình thức để tiếp tục tồn tại. Trong khi đó, lãnh đạo DNNN cũng có thể được bảo vệ khỏi 2 yếu tố trừng phạt được coi là thiết yếu đối với lãnh đạo điều hành trong các doanh nghiệp thuộc khu vực tư nhân, đó là khả năng bị thâu tóm và khả năng phá sản”, ông Phạm Đức Trung bình luận.
Để nâng cao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của DNNN, theo nhóm nghiên cứu CIEM, có rất nhiều việc cần làm, trong đó cải thiện quản trị DNNN, mà cốt lõi là phân bổ các quyền và trách nhiệm giữa 3 chủ thể chính: cổ đông, ban quản trị và bộ máy điều hành doanh nghiệp và khớp nối các quy định, quy trình để đưa ra quyết định cho các vấn đề quản trị.
Do đó, quản trị doanh nghiệp tạo ra một khung khổ để đặt ra, thực hiện và kiểm soát các mục tiêu chung của doanh nghiệp và đảm bảo trách nhiệm của từng chủ thể tương ứng. Hay nói cách khác, để đảm bảo quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của DNNN theo nguyên tắc thị trường đòi hỏi phải có khung quản trị doanh nghiệp tốt.
Bên cạnh đó, cần hoàn thành quá trình công ty hóa DNNN và tạo lập cơ chế để hoạt động kinh doanh vì lợi nhuận của DNNN tương đồng với công ty khu vực tư nhân; chủ động giao cho DNNN các mục tiêu, nhiệm vụ và quyền chủ động điều hành DNNN.
Các cơ quan đại diện chủ sở hữu nhà nước cần năng động hơn trong việc thực hiện trách nhiệm đối với DNNN và phù hợp với cơ cấu pháp lý của từng loại hình DNNN. Cần xây dựng và triển khai thực hiện hệ thống đánh giá hiệu quả quản lý áp dụng đối với cán bộ lãnh đạo, quản lý chủ chốt tại doanh nghiệp và người đại diện theo uỷ quyền tại các doanh nghiệp khác.